‘De pagina is op dit moment omgeslagen, nationalistische denkbeelden zijn weer salonfähig aan de universiteit. Het Vlaams-nationalisme heeft door Bart De Wever een eerlijk gezicht gekregen en dat spreekt studenten en academici aan.’ Een opmerkelijke uitspraak van Louis Vos, emeritus professor Geschiedenis, in de kwaliteitskrant De Morgen. Zijn woorden veroorzaakten een hevige discussie op het internet. Journalisten en redacties zijn medeverantwoordelijk voor dergelijke uitspattingen.
‘Leuven is opnieuw Vlaams’. Op negentien november pakte de binnenlandredactie van De Morgen uit met deze klinkende titel. In het artikel viel te lezen hoe een Vlaams-nationalistische Leuvense studentenbeweging (1965) evolueerde tot een progressieve maatschappijkritische beweging (mei ’68). Er kwam aan bod hoe de KU Leuven sinds de jaren tachtig de ‘K’ steeds meer links liet liggen. Uiteindelijk werd aangetoond hoe het Vlaams-nationalisme vandaag in academische middens opnieuw omarmd wordt na jarenlange ballingschap aan extreemrechtse zijde. Het artikel was nog maar geschreven, of er ontstond al deining onder de publieke opinie.
Enkele dagen later kwam de wind iets steviger opzetten. Een Leuvense student geschiedenis schreef een scherpe brief naar de redactie van De Morgen. ‘Het is verwerpelijk dat een groep professoren plots durft uitkomen voor hun nationalistische gevoelens enkel en alleen door Bart De Wever. Studenten een ideologie meegeven kan niet. Neem daar nog eens bij dat het huidige nationalisme een misselijkmakend Vlaams superioriteitsgevoel tentoonspreidt, dan laat het artikel het ergste vermoeden.’ De lezersbrief verscheen integraal op de website als brief van de dag. Een paar uren later barstte de storm helemaal los. Een greep uit de fijnste internetreacties:
‘Dit is een bijdrage van een onvolwassen puber.’
‘Deze brief is zo eenzijdig, zo verblind en zo doorspekt van politieke vooroordelen.’
‘Ik meen dat de auteur een misselijkmakend links superioriteitsgevoel tentoonspreidt.’
Hoe komt het toch dat het artikel zoveel ophef veroorzaakte? Gemakshalve wijzen de meeste redacteurs en journalisten naar het vermaledijde internet waar alles zomaar kan en mag. Een snedige brief of een emotionele reactie is gemakkelijk in vijf seconden neergeschreven, nietwaar. Dus: geen aandacht aan schenken. Het waait wel weer over. We kunnen echter evengoed de vraag stellen: ‘Gaan ook de redacties niet soms wat te kort door de bocht?’.
Neem nu het artikel ‘Leuven is opnieuw Vlaams’. In 6600 tekens, 1000 woorden of tweeëneenhalve pagina’s schotelen de auteurs hun lezers zowel de geschiedenis van de Leuvense studentenrevoltes als de ontkerkelijking van de KU Leuven voor én proberen ze ook nog eens aan te tonen dat het Vlaams-nationalisme aan de KU Leuven terug is van weggeweest. Dit is een onmogelijke opdracht. Het artikel mist overzichtelijkheid en een centrale vraagstelling. De lezer is daardoor op zijn minst al wat gedesoriënteerd.
Bovendien goochelen de auteurs met heel wat autoriteiten, allen op de een of de andere manier verbonden aan de KU Leuven: een emeritus professor arbeidsrecht, een professor kerkelijk recht, een professor politicologie, een voormalig decaan en een ex-rector. Die geven het artikel – op het eerste zicht – een stevig fundament. Toch zijn die bronnen bij nader inzien eerder twijfelachtig. Roger Blanpain, emeritus professor arbeidsrecht, zetelde voor de Volksunie in de senaat. Bart Maddens, professor politicologie, was met zijn doctrine een inspiratiebron voor de N-VA van Bart De Wever. Joep Konings, voormalig decaan van de faculteit economie, is onderzoeksdirecteur bij het Vlaams Insituut voor Economie en Samenleving (Vives), een denktank gesponsord door Vlaamsgezinde ondernemers, academici en politici. Reacties van onafhankelijke professoren blijven achterwege. Tegenstrijdige bronnen worden genegeerd. Op die manier lijkt de titel van het stuk een uitgemaakte zaak: Leuven is inderdaad opnieuw Vlaams! De lezer raakt nu danig in de war.
De auteurs voeren emeritus professor geschiedenis Louis Vos op als gids doorheen het artikel. Hij was student tijdens de revoltes en professor ten tijde van de ontkerkelijking. Intussen is hij op emeritaat en dus als ‘nestor’ perfect geplaatst om de recente evolutie van de Vlaamse beweging te duiden. Een uitstekende getuige, maar verre van onbevooroordeeld. Als professor specialiseerde hij zich in de geschiedenis van het nationalisme en de Vlaamse beweging. Bart De Wever was enkele jaren zijn assistent. Vos staat in academische middens bekend als geestelijke zoon van historicus Lode Wils die actief opkwam voor de Vlaamse beweging. Vanuit de hedendaagse academische kringen krijgt de lezer geen stemmen te horen. De huidige professoren geschiedenis, de plaatsvervangers van Vos, komen niet aan het woord. De verwarde en intussen helemaal dolgedraaide lezer neemt ten slotte de pen in de hand en de storm breekt los.
Het artikel ‘Leuven is opnieuw Vlaams’ rammelt langs alle kanten. Het onderwerp is niet duidelijk afgebakend en de lezer verdrinkt in verschillende uiteenlopende thema’s. De bronnen zijn onzorgvuldig, op het randje van partijdig, geselecteerd. De objectiviteit van de voornaamste bron, emeritus professor Louis Vos, wordt niet in twijfel getrokken. Essentiële en voor de hand liggende partijen worden niet aan het woord gelaten.
Dit voorbeeld toont aan welke hevige reacties een (slecht) artikel kan uitlokken. Redacteurs en journalisten moeten dat goed beseffen en hun verantwoordelijkheid opnemen. Een goed artikel wordt nu eenmaal niet geschreven in vijf seconden.
Klim in je pen! 